توضیحات

آموزش، گرامر و مکالمه زبان اردو

(به همراه لغات و اصطلاحات روزمره و پرکاربرد طب سنتی)

نویسنده : دکتر محمدرضا رجب‌نژاد (عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران)

امروزه اردو زبانان، در بسیاری از مناطق جهان از اروپا تا آمریکا، از آفریقا تا کشورهای
عربی و هند و پاکستان و دیگر مناطق پراکنده اند.
زبان اردو بیش از نیمی از واژگان )به طور مستقیم و غیر مستقیم( و بخش عمده دستور
زبان و الفبا و شعر خود را از زبان فارسی گرفته است. زبان فارسی و اردو، از جمله نزدیک
ترین زبا نهای جهان به یکدیگر به شمار می رود.
زبان اردو در محیط زبان فارسی بالیده و رشد کرده است، از این رو به شدت تحت تأثیر
زبان فارسی است. شعر اردو را پرتویی از شعر فارسی بر شمرده اند، به گونه ای که ادبیات
اردو، زیر بال شعر فارسی پرورش یافته است.
در سال ۱۸۳۷ م هنگامی که کمپانی انگلیسی هند شرقی، اردو را به جای فارسی، زبان
دربار حاکمان و دول تهای مسلمان هند انتخاب کرد، این زبان به عنوان زبان اداری
کمپانی در سراسر شمال هند انتخاب شد. به دیگر سخن در سال ۱۸۳۷ ، زبان اردو به
همراه انگلیسی، جایگزین زبان فارسی به عنوان زبان رسمی هند گردید.
اردو از راست به چپ به گونه ای اصاح شده از الفبای فارسی نوشته می شود. اردو
با سبک نستعلیق خوش نویسی فارسی ارتباط دارد، در حالی که عربی به طور کلی
به سبک نسخ یا رقعه نوشته می شود. البته اردو دارای گوی شهای متعددی در مناطق
مختلف است.

پیش در فرهنگ لغات در مورد واژه اردو آمده است: مجموعه سپاهیان با تمام لوازم سپاهی
گری که به جانب و سمتی روانه می شوند. گاه به لشکرگاه که جماعت زیادی در آن به
سر می برند نیز اردو گفته می شود.
واژه اردو یک لغت ترکی است و به دلیل این که در لشکر سلطان، جماعتی از ایران و
ترک و عرب و هندی وجود داشته است، زبان مشترکی میان آنان پدید آمد که ترکیبی از
زبا نهای آنان بود. به همین دلیل این زبان را «زبان اهل اردو » نامیدند. اما در اصطاح،
«اردو » نام یک زبان است که در کشورهای هند و پاکستان و بنگلادش و برخی کشورهای
دیگر رایج است.
مدت ها است که از سوی استعمارگران تاش می شود، زبان اردو از اصالت خود دور
شود و دیگر واژگان به آن افزوده و در آمیخته شده و از ارتباط آن با فارسی، هر چه بیشتر
کاسته شود. مثل این که امروز صدها لغت انگلیسی وارد زبان اردو شده است.
مفهوم برخی از واژ ههای فارسی با گذشت زمان، یا تغییر کرده و یا جزء فارسی امروزی
نیست، اما همچنان در زبان اردو مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال «آرام گاه »
یعنی استراحت گاه، «نگرانی » یعنی نظارت، «تاش کرنا » یعنی جستجو کردن، «پریشان »
یعنی نگران.
تأثیر زبان فارسی بر اردو گسترده است و شامل اسامی، افعال، حروف، محاورات،
تشبیهات، استعاره ها، ترکیب ها، ضرب المثل ها می شود. مانند «شادی، افسردگی،
غم، خوشی، دروغ، دل »، نام پرندگان مثل «بلبل، مرغ، طاووس، کبوتر، مینا »،… نام
جانوران مانند «شیر، خر، خرگوش »… نام درختان و گل ها مثل « لاله، نرگس، شب بو،
نسترن، صد برگ، سوسن »، واژگان مذهبی مانند « نماز، روزه، پیغمبر، خدا، پرستش،
جای نماز »…ضرب المثل ها مانند «کند هم جنس با هم جنس پرواز « ،» حساب دوستان
در دل « ،» هم خرما هم ثواب، «عذر گناه بدتر از گناه .»
شاید نخستین زبانی که در شبه قاره هند از فارسی متأثر گردید، زبان پنجابی بود. زیرا
زبان پنجابی بدون واسطه با زبان فارسی ارتباط برقرار کرد و از آمیزش این دو، چنان
خمیر مایه ای آماده شد که چون به دهلی رسید، زبان اردو به وجود آمد.

آموزش اردو برای فارسی زبانان ساده و سهل است. زیرا در هر گوشه جهان، مردمانی را
می بینید که با گویش اردو سخن می گویند. برای ارتباط با مردمان اردو زبان که عاوه
بر شرق آسیا و شبه قاره هند، در سراسر جهان پراکنده هستند، فراگیری زبان اردو که
قرابت نزدیک با فارسی دارد، ضروری بنظر می رسد. پاسداشت زبان اردو، به نوعی تکریم
و خدمت و پاسداشت زبان فارسی و فرهنگ غنی ایران اسامی است.
از سوی دیگر با توجه به این که در دوره صفویه روابط ایران با هند، بسیار گسترده و
نزدیک و تنگاتنگ بود، از این رو طبیبان برجسته و ماهر و متعددی از ایران به صورت کوتاه
و یا دراز مدت و مقیم به هند مهاجرت نمودند. طب دوره تمدن اسامی و ایرانی در دوره
صفویان به هند راه یافت. کتا بهای فراوانی در موضوع طب و داروسازی سنتی به زبان اردو
نوشته شد. از این رو می توان طب دوره تمدن اسامی و نیز دوره صفویه را در هند مشاهده
کرد که با طب هندی در آمیخته است.
امروز به برکت انقاب شکوهمند اسامی و خون مطهر شهیدان، طب سنتی به
شک لهای گوناگون در حال رشد و احیا شدن مجدد می باشد. علاقمندان و دستیاران و
متخصصان و پژوهشگران طب سنتی در راستای مطالعه، تحقیق و پژوهش اثار علمی کهن
طب سنتی، ناگزیر به آموزش و فراگیری زبان اردو و نیز عربی می باشند.
تدوین این اثر علمی در سالیان گذشته از سوی مرحوم دکتر محمد مهدی اصفهانی
به اینجانب پیشنهاد گردید و یکی از کتا بهای طب سنتی به زبان اردو انتخاب شد و با
مطالعه آن کتاب طب سنتی به زبان اردو، واژه ها و کلمات و جمات پُر کاربرد طبی آن
کتاب، استخراج و به زبان فارسی بازگردانده شد.
از سوی دیگر به منظور آموزش و امکان استفاده از سایر کتاب ها و منابع زبان اردو،
موضو عهای مهم و کلیدی و پرکاربرد در مکالمه زبان اردو و اصطلاحات روزمره اردو، به
همراه مهم ترین نکات دستوری و اموزش قواعد زبان اردو به آن افزوده شد.
اینک به فضل الهی این اثر علمی، آماده استفاده همه علاقمندان به آموزش و فراگیری
مکالمه زبان اردو و نیز گرو ههای گوناگون طب سنتی و دانشکد ههای طب ایرانی میباشد.